Thị trường đã tăng điểm được một thời gian rồi, khả năng sẽ có nhiều người đọc biểu đồ và lo sợ thị trường điều chỉnh. Báo chí cũng có thể sẽ bồi thêm vài cái tựa đề như “chìm trong sắc đỏ” để mà câu thêm view từ các nhà đầu tư.
Hiện tại không có bệnh dịch hay chiến tranh gì ảnh hưởng trực tiếp đến chúng ta nên cho dù thị trường có thế nào đi chăng nữa, tôi cũng muốn bạn đọc hiểu rằng: điều chỉnh là một phần trong trò chơi này.
Chúng ta không thể nào chơi một trò chơi hoàn hảo từ A đến Z, hay mong muốn lúc nào cũng toàn thắng được. Không có gì là sai khi chúng ta phải trải qua một giai đoạn điều chỉnh cả bởi vì đây là quy luật tất yếu của thị trường. Vì thế, đừng lo sợ thị trường sẽ điều chỉnh và cũng đừng có lo sợ khi thị trường điều chỉnh.
Tôi hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho bạn đọc, không chỉ trong hiện tại, mà còn tại bất kỳ thời điểm nào trong tương lai.
Cảm xúc trong hiện tại tác động mạnh mẽ đến việc chúng ta nghĩ về tương lai
Chúng ta thường cho rằng: dựa trên các thông tin đang có, mọi tiên đoán của chúng ta về tương lai đều vô cùng hợp lý.
Tuy nhiên, trong thực tế thì chính cảm xúc của chúng ta trong hiện tại là nhân tố có mức tác động lớn nhất đến những gì mà chúng ta suy nghĩ về tương lai.
Ví dụ: bạn ăn uống thật căng bụng rồi đi vào siêu thị mua đồ. Trong tình huống này thì sẽ rất khó để mà bạn hình dung rằng mình sẽ bị đói trong tương lai. Vì thế, bạn sẽ có xu hướng mua ít đồ ăn hơn.
Tại sao? Bởi vì bộ não của chúng ta quan tâm đến hiện tại hơn là tương lai. Xu hướng này mạnh đến nỗi bạn không thể nào đánh lừa bộ não, khiến bạn cảm giác như đang đói bụng để lên kế hoạch mua đồ. Nếu bạn đang cảm thấy no trong hiện tại thì không có cách nào để bạn có thể tưởng tượng ra cảnh mình sẽ đói trong tương lai được.
Điều này không chỉ xảy ra lúc no. Thử tưởng tượng bạn đi mua đồ cả ngày trời mệt rã rời, bụng thì đói mà lúc đi ra lại gặp trúng quầy đồ ăn nấu sẵn (như trên Aeon Mall). Chắc chắn bạn sẽ mua vài ba món về nhà ăn vì bạn đã đi cả ngày trời mệt mỏi rồi, không muốn nấu nướng ở nhà nữa. Và tất nhiên, khả năng là bạn sẽ mua nhiều hơn sức ăn của mình.
Điều này không chỉ dừng lại ở đi shopping mà nó tồn tại trong hầu hết mọi vấn đề trong cuộc sống. Ví dụ bạn sắp sửa có một bài thuyết trình quan trọng nhưng đột nhiên có chuyện xảy ra (hư laptop) khiến bạn lo lắng vô cùng. Liệu bạn sẽ mang tâm lý nào vào phòng họp? Bạn có nghĩ rằng buổi họp này thành công tốt đẹp không? Bạn có thấy tương lai bỗng dưng trở nên mờ mịt hơn không?
Lần tới, nếu bạn muốn tiên đoán thị trường thì hãy xem xem cảm xúc hiện tại của bạn đang ở trạng thái nào. Quá bi quan sẽ khiến bạn lo lắng về những thứ không quan trọng.
Khi nỗi sợ không đến từ chính bản thân chúng ta
Sợ những gì mà người khác đang sợ
Nếu phương pháp Thử-và-Sai là phương pháp học tập duy nhất của cá nhân mỗi người thì có lẽ loài người chúng ta đã bị xóa sổ khỏi bản đồ từ lâu.
Giả sử một ông người tiền sử lần đầu gặp sư tử. Vì không biết đây là con gì cho nên đứng đó suy nghĩ nên làm gì tiếp theo. Và tất nhiên, chỉ trong tích tắc, ổng đã biến thành bữa ăn của nó.
Bạn có bao giờ tận mắt thấy nấm độc chưa? Tôi thì chưa bao giờ. Nhưng thông qua đọc sách trên trường mà tôi biết được rằng nếu thấy cây nấm nào có màu sắc sặc sỡ thì tốt nhất nên tránh xa.
Bằng cách tiếp nhận thông tin từ những người khác, chúng ta không cần phải tự ăn thử các loại nấm để biết cái nào có độc, hay phải tự tiếp xúc với các loài động vật để biết con nào hung dữ…
Và chúng ta có một câu danh ngôn nghe rất hay:
“Người khôn học từ sai lầm của người khác, kẻ ngu xuẩn mới muốn tự phạm sai lầm.”
– Otto von Bismarck
Nền tảng của sự khôn khoan ở đây, nói đơn giản là: Sợ những gì mà mọi người đang sợ.
Mặc dù là tốt nhưng đôi lúc chúng ta cũng mắc phải sai lầm đó chính là sợ “cái không nên sợ”, và tất nhiên, việc này thường không mang lại nguy hiểm gì đến tính mạng nên chúng ta rất là thoải mái với nó.
Ví dụ điển hình ở đây là sợ ma. Tuổi thơ tôi tràn ngập những câu chuyện như ma. Hồi xưa ai biết gì đâu, nghe kể chuyện thấy người ta sợ thì mình cũng sợ. Từ khi điện đóm bắt đầu được lắp đặt nhiều hơn, cây cối chặt bớt đi thì ma quỷ cũng đi đâu mất.
Câu chuyện giàn khoan HD-981
Bạn có biết? Suy nghĩ của chúng ta chưa chắc đã xuất phát từ chính bản thân của chúng ta. Đôi lúc, những suy nghĩ đó lại được phát tán từ chính những người xung quanh.
Kiểm soát hành vi của chúng ta trong những tình huống ngặt nghèo vốn dĩ đã khó. Kiểm soát hành vi của chúng ta dưới sự tác động của đám đông còn khó hơn.
Ngày 01/05/2014, Trung Quốc tiến hành cho di chuyển giàn khoan HD-981 tiến vào khu vực gần quần đảo Hoàng Sa, thời điểm này đang có xung đột địa chính trị giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Mãi đến ngày 08/05/2014 thì báo chí mới đăng tin chính thức về giàn khoan HD-981 này. Khi tin tức được tung ra, thị trường ngay lập tức phản ứng lại bằng việc giảm điểm mạnh. Tới cuối ngày 08/05/2014, VNINDEX đã mất 33 điểm, được xem là mức giảm lớn nhất thị trường kể từ năm 2001.1 VNINDEX đã mất 33 điểm, được xem là mức giảm lớn nhất thị trường: “Chứng khoán giảm kỷ lục vì căng thẳng biển Đông”, Báo Hanoimoi, 08/05/2014, https://hanoimoi.vn/chung-khoan-giam-ky-luc-vi-cang-thang-bien-dong-365469.html
Vào ngày 09/05/2014, tâm lý của nhà đầu tư bình tĩnh trở lại khi cho rằng mâu thuẫn trên Biển Đông đã được giải quyết. Vì thế, giá cổ phiếu lẫn thị trường đã bật tăng, hàm ý rằng đợt giảm này đã kết thúc.
Nhưng kịch bản phim vẫn còn đó.
Những ngày tiếp theo, vô số cổ phiếu blue chip bị bán tháo. Lệnh bán được chất đầy trên thị trường khiến cho chỉ số rơi thê thảm.
Không những thế, còn có một yếu tố tiêu cực ở đây là FED đang đi theo lộ trình cắt giảm gói nới lỏng định lượng QE3 cho tới khi chấm dứt QE3.
- Việc chấm dứt gói QE3 này đồng nghĩa với việc giảm nguồn cung tiền trong nền kinh tế, thanh khoản đồng USD sẽ giảm trong tương lai và sẽ làm tăng lãi suất thị trường tài chính Mỹ. Do đó, nguồn vốn đầu tư đã đổ vào các thị trường đang phát triển và thị trường mới nổi sẽ có xu hướng bị rút bớt và quay trở lại Mỹ. Vì nguồn cung giảm, đồng USD sẽ có giá hơn đồng Việt Nam.
- Khi gói QE được tung ra, lạm phát Mỹ có xu hướng tăng lên khiến vàng là kênh đầu tư an toàn. Khi FED chấm dứt QE3, vàng không còn là kênh đầu tư tránh lạm phát, giá vàng thế giới sẽ giảm mạnh.
Thời điểm mà Trung Quốc đang nổi lên thành một cường quốc kinh tế, thì nền kinh tế nước ta lại phụ thuộc vào Trung Quốc. Chính vì thế không có gì ngạc nhiên khi thị trường chứng khoán nước ta bị ảnh hưởng bởi căng thẳng chính trị giữa Trung Quốc và Việt Nam về vấn đề Biển Đông.
Trong ngắn hạn, có vô số yếu tố về kinh tế vĩ mô không ủng hộ các nhà đầu tư cho nên họ cảm thấy bất an và hạn chế toàn bộ giao dịch. Đặc biệt, là một thị trường chứng khoán non trẻ nên những nhà đầu tư dễ có tâm lý bầy đàn.
Trên thị trường chứng khoán thì nhà đầu tư sợ hãi, còn ngoài đời thì mọi người kéo nhau đi biểu tình phản đối hành động của Trung Quốc. Hãy xem clip dưới đây thể thấy sự yêu nước của người dân Việt Nam.
Nếu bạn có thắc mắc tôi đang làm gì trong giai đoạn này thì tôi đang ngồi nhà cày game.
Có một bộ phận không nhỏ những nhà đầu tư lẫn người dân lo sợ mất tiền nên họ bán tháo cổ phiếu, rút hết tài khoản tiết kiệm ra để mua vàng và USD. Đây là lý do tại sao thị trường vừa hồi phục lại tiếp tục bị giảm điểm mạnh.
Như phân tích phía trên về FED và QE3. Thị trường tài chính quốc tế, cụ thể là chứng khoán, giao dịch ngoại hối và thị trường vàng không hề bị sự kiện HD-981 này tác động gì mấy. Thị trường chứng khoán Mỹ vẫn tăng trưởng ổn định, giá vàng vẫn đang trong xu hướng giảm.
Những ai lo sợ mà mua vàng thì không hề vui vẻ được bao lâu bởi ngay sau sự kiện HD-981 thì giá vàng liên tục giảm và đi ngang cho đến năm 2019.
Qua sự kiện trên, tôi cho rằng, FED có khả năng tác động đến giá của mọi loại tài sản đầu tư. Nhiều người nghĩ Mỹ khác Việt Nam, nhưng mà bởi vì mọi nhà đầu tư đều theo dõi sát sao hành động của FED thì chúng ta cũng không nên làm ngơ việc này. Có thể nó không ảnh hưởng trực tiếp đến danh mục của chúng ta, nhưng nó sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của những nhà đầu tư khác và hành động của họ sẽ làm ảnh hưởng đến chúng ta.
Một lời khuyên, hai phản ứng
Nghĩ về tình huống như thế này:
Giả sử bạn đang đi trên thuyền và gặp một hành khách trông rất là rụt rè. Bạn liền tiếp cận và hỏi vài câu: “Nhìn mặt anh xanh như tàu lá chuối. Anh là anh bị say sóng rồi. Thôi để tôi dìu ra ghế ngồi cho khỏe”. Ngay lập tức ông hành khách tái mặt, kèm theo nỗi sợ hãi đang có sẵn, và đồng ý với lời khuyên tiêu cực của bạn.
Thực tế, những người khác nhau sẽ có kiểu phản ứng khác nhau.
Nếu bạn nói câu y chang với ông lái tàu thì khả năng ổng sẽ cười cho một phát hoặc ổng nhăn mặt rồi xua tay kêu bạn đi chỗ khác chơi.
Câu nói của bạn không hề có tác dụng trong trường hợp này bởi trong tiềm thức của ông lái tàu thì ổng đã hoàn toàn miễn nhiễm với say sóng, hay nói cách khác là ổng không có sợ say sóng. Lúc này, ông lái tàu không hề cảm thấy lo lắng hay hoảng sợ, thay vào đó là ổng cảm thấy vô cùng tự tin với khả năng của mình. Còn việc bạn nói với hành khách khác, chính câu nói của bạn đã khơi lên nỗi sợ hãi về chuyện sợ bị say sóng và khiến cho ông khách kia cảm thấy tồi tệ hơn.
Trong mỗi chúng ta, ai ai cũng có nỗi sợ, niềm tin, ý kiến riêng khác nhau về những vấn đề trong cuộc sống. Tuy nhiên, những lời khuyên, lời gợi ý, các tình huống ngoại cảnh… sẽ không hề có tác dụng trừ khi bạn chấp nhận nó (về mặt tinh thần)
Có bao giờ bạn vào khu chơi game ở các trung tâm thương mại chưa? Khu vực này rất ồn ào, náo nhiệt, máy móc liên tục phát ra âm thanh ting ting, reng reng đủ thứ, xa xa là các em học sinh đang gom phiếu điểm xuất ra từ máy… người chơi lúc nào cũng sẽ có cảm giác như sắp chiến thắng, hoặc thấy người ta chiến thắng nhiều quá nên tự tin tăng cao, sinh ra hoang tưởng và cuối cùng họ đánh giá thấp khả năng chiến thắng của mình khi tham gia những trò chơi trong đây.
Trong đầu tư cũng tương tự. Đọc những bài báo về lời to, đầu tư dễ dàng kiếm lãi bạc triệu, tham gia các group chứng khoán và chứng kiến cảnh người khác khoe lời… mọi người sẽ có cảm giác rằng việc này rất dễ làm, họ đánh giá thấp rủi ro trên thị trường và lao vào như con thiêu thân.
Đầu tư bình thường đã khó, nay với sự giúp đỡ của công nghệ, thông tin được lan truyền nhanh chóng khiến việc làm giàu nhờ chứng khoán trông ngày càng dễ dàng hơn so với thực tế. Tạo nên một sự ảo tưởng về sự chắc chắn. Điều ngược lại cũng đúng, khi một tin tức tiêu cực được tung ra là mọi người hoảng loạn tháo chạy không cần biết đúng sai gì cả.
“Tâm trí là công cụ. Câu hỏi ở đây là, bạn có sử dụng công cụ không hay là công cụ đó sử dụng bạn?”
Chú thích
- 1VNINDEX đã mất 33 điểm, được xem là mức giảm lớn nhất thị trường: “Chứng khoán giảm kỷ lục vì căng thẳng biển Đông”, Báo Hanoimoi, 08/05/2014, https://hanoimoi.vn/chung-khoan-giam-ky-luc-vi-cang-thang-bien-dong-365469.html
Leave a Reply