Rủi ro khi thị trường tăng

Dạo này tôi hay viết bài về “rủi ro khi thị trường tăng” trên X nhưng có bạn gửi mail nói rằng viết bài trên đó khó đọc mà lại vừa khó tìm ra bài để đọc do tôi viết đủ thứ rồi hệ thống sắp xếp bài viết lung tung hết cả lên. Tôi cũng thử search vài keyword thì đúng là không thấy hiển thị bài tôi từng viết, thế là đi ngồi mò lại từng bài.

Đây là một bài viết tổng hợp lại những gì tôi đã viết về rủi ro trong bối cảnh thị trường tăng nóng trên X.

Trước tiên, nếu bạn chưa hoặc đã đọc bài Lạm dụng may mắn và Lê Anh Tuấn – Dragon Capital – Quản lý danh mục thì tôi nghĩ rằng bạn nên đọc lại bởi vì:

• Một phần quan điểm hạ rủi ro/giảm tiền đầu tư trong bối cảnh thị trường tăng nóng được bàn chi tiết trong hai bài viết đó.
• Như một hồi chuông cảnh báo về giai đoạn nên hạ rủi ro cho danh mục thay vì đắm chìm trong tăng trưởng ảo.

Đó là kế hoạch đầu tư mà ai cũng nên nghiên cứu.

Bạn đang chơi trò chơi gì?

Đầu tiên, tôi muốn nhấn mạnh rằng mỗi người chúng ta đang chơi những trò chơi đầu tư khác nhau. Vì khác nhau nên tôi thấy rằng: nếu ai đó viết bài đầu tư trên mạng, nhất định phải cho người đọc biết quan điểm đầu tư của mình là gì. Để người ta biết có cùng quan điểm không. Nếu cùng quan điểm thì suy xét, còn không cùng quan điểm thì tốt nhất không nên làm theo. Trong thế giới đầu tư này, ai cũng đang đi một con đường của riêng họ, đừng cố đi theo con đường của người khác.

Đây là một bài viết tôi từng viết trên X về trò chơi crypto của mỗi người. Bạn có thể đọc để hiểu đôi chút về kiểu đầu tư của tôi.

—

Bạn đang chơi trò chơi gì?

“Đầu tư Bitcoin để làm gì?” Để kiếm tiền.

Về bản chất và tiềm năng của Bitcoin thì ai cũng biết. Nhưng dù cùng đầu tư vào Bitcoin, mỗi người lại có một cách chơi hoàn toàn khác nhau.

Nếu xin lời khuyên từ một ai đó, điều quan trọng nhất là phải xác định được họ đang chơi trò chơi gì. Trò chơi của tôi:

Biết rằng tiền mặt lúc nào cũng mất giá qua thời gian.

Kết hợp với tiềm năng của Bitcoin thì có thể nói nắm giữ Bitcoin trong dài hạn là điều tốt nhất, đặc biệt là dành cho những người đang sống ở các quốc gia đang phát triển như chúng ta, nơi tiền tệ mất giá nhanh chóng.

Nhưng mục tiêu của tôi không phải là tích lũy Bitcoin, mà là gia tăng lượng USD.

Và chiến lược là:

• Đầu tư có lời thì chuyển sang USD, thường là trong giai đoạn bùng nổ.
• Rồi mang đi lending kiếm lợi.

Còn sau đó muốn đầu tư trở lại thì trích một phần nhỏ, phần lớn vẫn giữ để lending. Không mang toàn bộ tiền đi đầu tư.

Nói tóm lại, làm gì thì làm, miễn là tổng tài sản USD ngày càng gia tăng.

Nếu không chơi như vậy, tiền sẽ nhanh chóng bốc hơi trong Bear Market, biến công sức đầu tư vài năm thành con số 0, hoặc tệ hơn là thua lỗ.

Bạn sẽ thắc mắc rằng, nếu Bitcoin luôn tăng, thì tại sao không mua một chút mà phải làm những chuyện như “timing the market” như này? Bán rồi lỡ lúc mua lại giá cao hơn thì sao đúng không?

1/ Tiền trên thị trường tiền ảo là tiền từ trước tới nay. Tôi không có dòng tiền, như tiền lương, để mà lấy đi mua Bitcoin. Cho nên đối với tôi giữ tiền là quan trọng hơn hết.

2/ Cho dù giá cao hơn, thực tế là 3 chu kỳ rồi lần nào tôi mua thì Bitcoin cũng có giá cao hơn trước, nhưng buy high sell higher thì vẫn sẽ có lời. Chủ yếu là đừng làm chuyện tào lao.

Vấn đề là không phải ai cũng chơi trò chơi như tôi.

Dễ thấy nhất là:

Với những người ít vốn, lending 10%/năm chả thấm vào đâu. Giờ mà khuyên bạn có $1000, đi lending 1 năm được $100. Thiệt là không bỏ công sức.

Tuy nhiên, với người nhiều vốn, 10%/năm có thể là con số đáng mơ ước đối với những người khác. Thậm chí, chỉ cần 10%/năm thôi là cũng đủ sống khỏe mà không cần lo lắng gì nữa.

Vì sự khác biệt đó, người ít vốn có xu hướng đầu tư rủi ro hơn, trong khi người nhiều vốn ưu tiên bảo toàn tài sản.

Nhưng nghịch lý là đầu tư với tâm thế muốn kiếm tiền dễ khiến ta mất tiền, trong khi chơi với tư duy phòng thủ lại giúp ta kiếm được nhiều hơn.

Chúng ta cần phải trả lời câu hỏi: “Mục đích đầu tư tiền ảo ở đây là gì?” và dựa trên kinh nghiệm lẫn tài chính của bản thân trong hiện tại thì phương pháp nào là phù hợp nhất?

Tóm lại, chúng ta phải hiểu bản thân như thế nào để mà lựa trò chơi cho hợp lý.

Ví dụ:

• Nếu đang đi làm và muốn tích lũy Bitcoin, cách đơn giản nhất là trích một phần lương mua đều đặn mỗi tháng.
• Nhưng đang đi làm, mà đầu óc lúc nào cũng trading mua mua bán bán, không làm được cái gì cả, lỡ thua thì bực mình cả ngày, ảnh hưởng tới công việc và cuộc sống. Chơi như này không có bền vững.

Chung quy lại, thua lỗ thường đến từ việc không xác định được mục tiêu dài hạn và lý do thực sự khi tham gia cuộc chơi này.

Và vì đầu tư không chỉ liên quan đến tiền bạc, mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống, nên hiểu rõ bản thân trước khi lựa chọn chiến lược là điều quan trọng nhất.

Đừng chơi theo trò chơi của người khác, hãy tự tạo trò chơi của riêng mình.

Ngẫm về rủi ro khi thị trường tăng nóng

Như bạn thấy, tôi không tham đầu tư khi thị trường tăng nóng, nhất là sau khi đã gặt hái thành công cuối năm 2024 trong bài viết Năm 2024 của tôi.

Thời gian này tôi chủ động phòng thủ nhiều hơn cho nên tôi quan tâm đến rủi ro trong đầu tư hơn là lợi nhuận có thể gặt hái được nếu cố đầu tư đến cùng.

Bạn cũng không nên nghĩ rằng những nội dung trong bài viết này là để đoán đỉnh thị trường. Đây là chuyện phi thực tế, không ai có khả năng làm chuyện đó.

Thị trường có thể tăng mãi đến sang năm một cách bất chấp. Tuy nhiên, dựa trên kinh nghiệm đầu tư và những gì tôi viết trên blog này, thời gian này luôn là thời gian tốt để chúng ta hạ rủi ro cho danh mục đầu tư, giảm tiền đầu tư xuống nếu đang có kế hoạch DCA dài hạn. Tuy nhiên, quan điểm về rủi ro của mọi người lại hoàn toàn khác nhau, bạn có thể đọc bài bên dưới để hiểu nó khó đến chừng nào.

Như những gì tôi viết trong bài Lạm dụng may mắn, luôn có thời điểm mà chúng ta nghĩ rằng thị trường không thể nào giảm được vì có muôn vàn tin tốt, thế nhưng, lại vẫn có điều gì đó xảy ra và khiến thị trường sụp đổ. Kết hợp với bài viết Lê Anh Tuấn – Dragon Capital – Quản lý danh mục, chúng ta sẽ có một cách chơi gần như là hoàn hảo.

18/07/2025

Trong Bull Market, nhiều người quên mất khái niệm quản lý rủi ro.

Họ không còn nhớ cảm giác hoảng loạn khi thị trường lao dốc trước đó và tin rằng thời kỳ tươi đẹp sẽ kéo dài mãi mãi… hoặc là nghĩ rằng họ có thể né được cú sập tiếp theo.

Khi mọi thứ đang suôn sẻ, thị trường dễ khiến chúng ta bị lung lay và muốn thay đổi kế hoạch đầu tư đã định, nhất là khi không có đủ kỷ luật để giữ vững kế hoạch ban đầu.

Trong thị trường giá lên, chẳng ai muốn bán.
Trong thị trường giá xuống, chẳng ai dám mua.

Khoản đầu tư mang lại lợi nhuận lớn nhất không phải là khoản đâu tư được thiết lập khi thị trường hưng phấn, mà là trong lúc thị trường sụp đổ. Khi các nhà đầu tư hoảng loạn bán tháo, đó mới là cơ hội đáng để đầu tư do tỷ lệ “Lợi Nhuận/Rủi Ro” lên cao nhất.

Đầu tư crypto, chúng ta không bao giờ được quên bài học của các chu kỳ trước đó. Cho dù có ít lợi nhuận nhưng dù gì vẫn tốt hơn là bị kẹt lại, lãng phí thời gian lẫn tiền bạc.

18/07/2025

Rủi ro, không đong đếm được bởi vì nó là ý kiến riêng của mỗi cá nhân nhà đầu tư.

Nếu ai đó đầu tư $1000 và năm sau nhận $1200. Chúng ta không thể nào nhìn vào kết quả rồi nhận xét khoản đầu tư này có rủi ro như thế nào.

Liệu:

• Đó có phải là một khoản đầu tư chắc chắn sẽ có kết quả như vậy?
• Hay là nhà đầu tư đó gặp may mắn khi thị trường hồi phục trở lại sau cú giảm 50%, giúp danh mục tăng từ $500 lên $1200?

Vậy là, chúng ta không thể nào đong đếm được rủi ro ở hai thời điểm: trước khi nó xảy ra và sau khi nó xảy ra.

Nên, khi nói đến rủi ro, chúng ta nên nghĩ nó là ý kiến riêng của mỗi nhà đầu tư hơn là mặc định áp dụng cho tất cả mọi người, mọi thị trường hay mọi khoản đầu tư.

Nhìn lại biểu đồ crypto tăng nóng, mọi chỉ báo đều phát tín hiệu báo động và có người cho rằng tháng 10 thị trường sẽ đạt đỉnh. Ai cũng biết rằng thị trường tăng nóng rồi sẽ giảm mạnh, nhưng mà xác suất giảm ở đây là bao nhiêu? Và xác suất thị trường tiếp tục tăng thêm là bao nhiêu?

Chúng ta biết rằng cái gì đó sẽ đến nhưng lại có quá nhiều điều có thể xảy ra. Có thể thứ chúng ta nghĩ rằng sẽ xảy ra lại không xảy ra, nhưng thứ mà chúng ta nghĩ rằng chắc chắn không xảy ra thì nó lại xảy ra, hoặc là thứ gì đó ngoài sự tưởng tượng.

8 giờ mỗi ngày là số thời gian mà chúng ta thật sự hoạt động và tiếp xúc với mọi thứ xung quanh. Chúng ta nhìn và cảm nhận thấy sự vật, sự việc xảy ra với tần suất một lần mỗi giây. Vì thế, tổng số sự kiện có thể xảy ra với chúng ta là khoảng 30.000 sự kiện mỗi ngày hay khoảng 1.000.000 mỗi tháng.

Một sự kiện xấu nào đó cho dù có xác suất rất thấp chỉ 1/1.000.000 thì nó vẫn có thể xảy ra với chúng ta trung bình mỗi tháng một lần.

NHƯNG. Bao giờ? Khi nào? Cái gì sẽ xảy ra? Không ai biết.

Kể cả khi chúng ta biết xác suất nó như vậy nhưng chúng ta không biết được cái gì sẽ xảy ra.

Khi chạy mô hình tính toán, chúng ta có nhiều kết quả dựa theo nhiều trường hợp xảy ra. Nhưng trong cuộc sống thì chỉ có 1 kết quả mà thôi. Vì thế nhiều người lựa chọn việc gắn tỷ trọng cho những kết quả mà họ nghĩ rằng có thể xảy ra cho mô hình và lựa chọn đầu tư trong bối cảnh mà trường hợp đó có thể xảy ra.

Và bây giờ chúng ta quay ngược lại về rắc rối ban đầu: Ai là người quyết định cái gì có rủi ro xảy ra và ở mức độ bao nhiêu?

Đầu tư là một hoạt động đầy rủi ro nhưng rủi ro của nó như thế nào là tùy vào cách chơi của mỗi người. Nghĩ đơn giản như người lái xe 100 km/h với người lái xe 30 km/h. Ai là người có khả năng bị tai nạn nhất?

• Khi mà mọi nhà đầu tư đều thận trọng, thì đó là rủi ro thấp nhất.
• Khi mà ai cũng tích cực, hưng phấn, đầu tư mạnh mẽ, thì đó là rủi ro cao nhất.

Nhưng, nhiều người lại nghĩ ngược lại.

• Đó là khi giá tăng, họ cho rằng rủi ro thấp tại vì khoản đầu tư của họ liên tục tăng trưởng, tài sản này quá tốt.
• Còn khi giá giảm, bị thua lỗ… thì họ lại nghĩ rằng lúc này rủi ro quá cao, đầu tư là sẽ mất tiền.

Trong cuốn sách “Fooled by Randomness”, Nassim Taleb bàn về sự “giả mạo độ biến động thấp”, hay nơi mà không có tổn thất thường xuyên làm cho các khoản đầu tư trông ổn định, nhưng thực tế lại ẩn chứa rủi ro lớn.

Taleb sử dụng trò chơi cò quay Nga (Russian roulette) như một ẩn dụ để chỉ ra rằng, trong đầu tư và rủi ro, chúng ta thường bị đánh lừa bởi sự thiếu vắng tổn thất thường xuyên.

Người chơi bóp cò và xác suất sống sót mỗi lần là 5/6 trong khi xác suất thua là 1/6.
Trò chơi này nhấn mạnh vào rủi ro: người chơi có thể “thắng” nhiều lần, nhưng chỉ cần một lần thua là mất tất cả.

Thay vì nhìn nhận rủi ro thực tế (có thể dẫn đến thảm họa) thì nhà đầu tư chỉ tập trung vào kết quả trên bề mặt, những lần “thành công” liên tiếp khiến họ đánh giá thấp rủi ro có thể xảy ra và nghĩ rằng mọi thứ an toàn hơn thực tế.

Ai cũng cho rằng USD sẽ mất giá và vì ủng hộ Bitcoin nên họ lập ra các Bitcoin Treasury và hoạt động như cách MicroStrategy, MARA, Metaplanet đang làm.

Như đã đề cập, bản chất Bitcoin không có rủi ro. Rủi ro ở đây là cách chúng ta chơi như thế nào. Bitcoin càng tăng giá, các công ty kia càng có niềm tin để làm những gì họ đang làm trong hiện tại đồng thời kéo thêm nhiều người khác làm theo. Và thị trường không bao giờ trả thưởng lớn cho điều mà đám đông đang làm.

Nếu chỉ nhìn vào dữ liệu quá khứ và không bị thua lỗ lớn, có thể bạn đang chơi một ván cò quay Nga mà không nhận ra.

Và đó là lý do tại sao Warren Buffett có câu nổi tiếng: “Nước rút mới biết ai ở truồng”

19/07/2025

Có bạn thấy tôi viết bài nên hỏi tôi “bán hết rút tiền về hay sao?”

Mỗi người có một kế hoạch chơi Endgame khác nhau, khi tôi nói hạ rủi ro thì đó chỉ đơn giản là hạ rủi ro trong Endgame chứ không phải là rút hết.

Từ năm 2017 đến nay, trải qua nhiều mất mát, thì tôi rút ra được cách chơi Endgame như sau.

👉Endgame: Lúc để bảo vệ tài sản, không phải để liều lĩnh

Khi thị trường bước vào giai đoạn tăng nóng, tức là sau một quãng thời gian dài cổ phiếu, crypto tăng mạnh liên tục, thì rủi ro sẽ cao hơn phần thưởng.

Giá đã tăng quá nhiều, kỳ vọng thì quá lạc quan, dư địa tăng thêm không còn nhiều. Đó là lúc ưu tiên bảo vệ vốn.

Warren Buffett từng nói: “Hãy sợ hãi khi người khác tham lam và tham lam khi người khác sợ hãi”. Khi thị trường hưng phấn, ông chọn lùi lại, thu hẹp danh mục, tăng tỷ trọng tiền mặt.

Không phải là vì ông không thấy cơ hội nữa mà vì ông hiểu rằng: Nếu để mất vốn trong giai đoạn thị trường đảo chiều thì sẽ khó có cơ hội quay trở lại mạnh mẽ sau đó.

Bạn có thể kiếm được tăng trưởng 10-20% tổng tài sản nhưng nếu thị trường giảm mạnh như đầu năm nay thì đó lại là một tổn thất vô cùng lớn và không có gì đảm bảo rằng trường hợp tương tự sẽ không tái diễn.

👉Các quỹ đầu tư chuyên nghiệp họ không chơi giống như nhà đầu tư nghiệp dư (là đại đa số chúng ta)

Khi thị trường quá nóng thì họ:

• Hạ rủi ro tổng thể danh mục
• Tăng tỷ trọng tài sản an toàn hoặc tiền mặt
• Vẫn đầu tư vào các cổ phiếu “chắc tay”, có định giá hấp dẫn

👉Giảm tổng vốn đầu tư nhưng tăng rủi ro cho phần còn lại – Nghe ngược đời nhưng nó hợp lý trong thị trường đầu tư

“Nếu thị trường rủi ro, tại sao lại tăng rủi ro ở phần vốn còn lại”?

Nassim Taleb từng bàn về chiến thuật thanh đòn tạ (Barbell Strategy) trong cuốn The Black Swan và Antifragile, rất hợp lý để áp dụng trong Endgame như sau:

• Phần lớn 80-90% cực kỳ an toàn.
• Phần nhỏ 10-20% cực kỳ rủi ro nhưng có tiềm năng tăng trưởng cực lớn.

Ý tưởng là: bạn giảm tối đa rủi ro mất vốn lớn nhưng vẫn giữ một chân trong thị trường để đón cơ hội bất ngờ. Nếu thị trường tiếp tục tăng, bạn vẫn có lãi nhưng nếu thị trường sập thì bạn không mất nhiều và còn có tiền mặt để mua giá rẻ sau đó.

👉Bài học cốt lõi: Đừng tham cú tăng cuối cùng

Howard Marks từng nói: “Tránh thua lỗ lớn quan trọng hơn là cố gắng thắng lớn”

Cứ mỗi khi thị trường pump mạnh là tôi lại lấy sách của ông ra đọc. Mất 50% thì phải lãi 100% mới hòa vốn. Việc mất 50% trong thị trường crypto là điều dễ ẹc, ai cũng có thể đạt được nhưng để tăng 100% thì hên xui.

Nói cách khác, khi bạn cảm thấy mọi người xung quanh đang say men chiến thắng, khi ai cũng nghĩ thị trường “chắc chắn còn lên nữa” thì đó thường là tín hiệu để lùi lại, bảo vệ tiền.

Khi thị trường bước vào giai đoạn tăng nóng, đây không còn là lúc để tìm cách nhân đôi tài sản. Việc có lý trí nhất lúc này là rút phần lớn vốn ra khỏi thị trường và kiên nhẫn đợi đến khi chu kỳ mới bắt đầu.

👉 Tóm lại: Đừng chơi tới bến trong Endgame

Khi thị trường đang “sắp hết bài”, đừng tiếp tục đánh cược như thể bạn còn nhiều cơ hội phía trước hay là nghĩ rằng thị trường không thể nào giảm được với một rừng tin tốt.

Thực ra, tin xấu vẫn có, chẳng qua người ta bỏ ngoài tai. Thậm chí có thể bị gọi là điên nếu ai đó nói xấu về một thứ đang tăng giá.

Hãy rút phần lớn vốn ra, chỉ giữ lại phần “tiền thừa” để đánh những ván Endgame có chọn lọc.

Lúc đó:

• Nếu thị trường sập, vẫn giữ được phần lớn tài sản.
• Nếu thị trường còn tăng thêm, bạn có thể kiếm thêm một chút mà không đánh đổi sự an toàn của danh mục đầu tư.

Đây là cách để thắng trọn cả chu kỳ đầu tư chứ không phải là ăn hên cú nước rút cuối cùng, chìm đắm trong thành quả để rồi trả lại hết mọi thứ khi nước rút.

27/07/2025

Một điểm khá giống với thời kỳ năm 1929 là hiện nay người ta đang đặt quá nhiều kỳ vọng vào những mô hình tài chính mới lạ. Trông thì có vẻ sáng tạo nhưng cuối cùng lại dẫn đến hậu quả nghiêm trọng hơn.

Trước khi có cú sập năm 1929, thị trường chứng kiến sự bùng nổ của nhiều công ty mẹ và quỹ đầu tư. Điểm chung là: hầu như không tạo ra giá trị thực nào cả. Nó đơn giản tồn tại là để nắm giữ cổ phiếu của các công ty khác.

—

Hầu hết các đợt bơm tiền và tăng trưởng tín dụng dù trong quá khứ hay hiện tại thì đều đi theo một kịch bản quen thuộc.

Giai đoạn đầu thường mang lại cảm giác phục hồi, tăng trưởng, mọi thứ khởi sắc.

Nhưng rồi đến thời điểm mặt trái bắt đầu lộ ra. Những hệ quả không như kỳ vọng dần xuất hiện: nền kinh tế tăng trưởng lệch lạc, đầu tư sai hướng, đầu cơ và đánh cược nhiều hơn… tất cả đều xảy ra trong khi giá trị sản xuất thực chất không tăng lên tương ứng.

Lý do là vì: khi tiền rẻ (dưới dạng gói tín dụng, các gói kích thích, ưu đãi lãi suất thấp kéo dài) chảy mạnh vào thị trường, nó tạo ra ảo giác rằng mọi thứ đều có giá trị, rằng bất kỳ khoản đầu tư nào cũng có thể sinh lời.

Nhưng đó là tiền ảo chứ không phải giá trị thật. Và khi bong bóng vỡ, chúng ta mới thấy những gì bị đánh đổi: năng suất thật bị bỏ quên, tiền bị đổ vào những chỗ không tạo ra giá trị dài hạn.

—

Các quỹ đầu tư của thập niên 1920s không sụp đổ vì gian lận, đầu tư tệ hại, thiếu minh bạch hay thiếu giám sát.

Những quỹ đó sụp đổ vì chính sự thành công quá nhanh, quá lớn của mình. Họ đầu tư dạng kim tự tháp, dùng tiền vay để mua cổ phiếu của các công ty trong đó có cả cổ phiếu của chính các quỹ khác phát hành.

Việc này tạo ra tăng trưởng giá trị tài sản rất nhanh nhưng lại dựa trên nền móng mong manh của nợ và sự kỳ vọng.

Sự tăng trưởng đó được xây dựng dựa trên một ảo tưởng về rủi ro, nơi lợi nhuận được phóng đại nhờ đòn bẩy còn rủi ro thì bị che giấu bởi tốc độ tăng giá của tài sản.

Khi thị trường đảo chiều, toàn bộ cấu trúc bị sụp đổ như hiệu ứng domino và mọi thứ tan biến nhanh không kém gì lúc nó được xây lên.

Liệu trào lưu Bitcoin, Ethereum, Hyperliquid Reserve Treasury… có đi theo vết xe đổ của thị trường 100 năm về trước?