Xuân Hạ Thu Đông
Chance là một người thợ làm vườn. Ông rất yêu khu vườn mà ông đang chăm sóc. Ông nhẹ nhàng để dòng nước chạm vào từng cái cây, từng bông hoa, từng cành lá trong khu vườn. Cây cối cũng giống như con người, chúng cần được chăm sóc để sống.
Tuy nhiên, cây cối lại khác con người. Không có loài cây nào có thể suy nghĩ về chính mình hay tự nhận thức về bản thân. Không có cây nào hành động một cách có chủ ý: chúng không thể ngừng lớn lên và sự phát triển đó không mang ý nghĩa gì bởi vì cây không thể suy luận và cũng không biết mơ mộng.
Một ngày nọ, Chance được diện kiến một người mà ông chỉ thấy trên TV, đó là tổng thống Mỹ. Sau vài cuộc trao đổi, vị tổng thống Mỹ quay sang Chance và hỏi: “Ngài Gardiner, ngài nghĩ sao về tình hình bi đát như hiện nay?”
Chance co rúm lại vì ông không biết gì về kinh tế cả. Ông nhìn chằm chằm xuống tấm thảm và lên tiếng:
“Trong khu vườn, sự phát triển luôn có mùa của nó. Có xuân và hạ, nhưng cũng có thu và đông. Rồi lại xuân và hạ lần nữa. Chỉ cần rễ cây không bị chặt đứt thì mọi thứ vẫn ổn”.
Vị tổng thống nghe xong liền gật đầu hài lòng: “Tôi phải thừa nhận điều này, ngài Gardiner, rằng những gì ngài vừa nói là một trong những quan điểm tươi mới và lạc quan nhất mà tôi từng nghe. Nhiều người trong chúng ta quên mất rằng thiên nhiên và xã hội là một. Cũng giống như thiên nhiên, hệ thống kinh tế của chúng ta về lâu dài vẫn luôn ổn định và hợp lý, đó là lý do tại sao chúng ta không nên sợ hãi khi phó mặc mình cho nó.”
“Chúng ta đón nhận những mùa của thiên nhiên, bất kể xuân hạ thu đông, nhưng lại lo lắng trước những chu kỳ của nền kinh tế. Thật là ngớ ngẩn!”. Ông khẽ lắc đầu rồi nói tiếp: “Tôi thật ghen tị với sự sáng suốt và vững vàng của ngài Gardiner. Đây chính là điều mà chúng ta đang thiếu ở Quốc hội.”
…
Cuộc họp thường niên của viện tài chính khai mạc trong bầu không khí tràn ngập sự mong đợi và căng thẳng sau khi tin tức buổi sáng tiết lộ rằng tỷ lệ thất nghiệp đang gia tăng lên mức cao chưa từng có.
Trong bài phát biểu của mình, tổng thống trấn an công chúng rằng sẽ không có biện pháp can thiệp mạnh mẽ nào từ chính phủ.
“Có mùa xuân”, ông nói, “và có mùa hè. Nhưng tiếc thay cũng giống như một khu vườn trên đất, không thể tránh khỏi mùa thu lạnh lẽo và những cơn bão của mùa đông”. Tổng thống nhấn mạnh rằng, miễn là những hạt giống của ngành công nghiệp vẫn còn bám rễ vững chắc trong đời sống của đất nước thì nền kinh tế chắc chắn sẽ lại phát triển.
…
Trích đoạn tiểu thuyết Being There của Jerzy Kosinski.
Tâm sự hiện tại
Tôi đã đề cập đến việc này rất nhiều lần và hôm nay muốn viết lại một lần nữa: Thời điểm để đầu tư tốt nhất là trong Bear Market chứ không phải Bull Market. Tuy nhiên, rất nhiều người, từ không có kinh nghiệm cho đến có kinh nghiệm vài năm, khó có thể vượt qua được giai đoạn này khi mà:
- Họ đang bị lỗ
- Họ không dám đầu tư vì sợ thị trường đi xuống
Nói tóm lại, họ lo sợ rằng họ sẽ mất tiền cho nên không dám đầu tư.
Một con thuyền neo ở cảng thì nó sẽ an toàn tuy nhiên mục đích làm ra con thuyền không phải là để neo ở cảng mà là để đi ra biển lớn. Đầu tư mà không chấp nhận đến rủi ro thua lỗ, suốt ngày chỉ nghĩ làm gì cũng phải có lời, thì đó là làm chuyện phi lý.
Vì vậy, trước khi bước đi tiếp thì mỗi nhà đầu tư phải chấp nhận một sự thật rằng để có được lợi nhuận trong tương lai thì họ phải gánh chịu một khoản lỗ, thậm chí là phải chịu đau trong ngắn hạn. Thử nhìn vào các nhà đầu tư tài ba trên thị trường chứng khoán, có những thời điểm danh mục của họ thua lỗ nặng nề, thậm chí mất hơn một nửa nhưng họ vẫn cố gắng trụ lại trong trò chơi. Vì họ biết rằng đau đớn, thất vọng, buồn chán là cái giá phải trả để đổi lại sự thành công trong tương lai.
Bài viết này là bài tổng hợp từ những bài viết mà tôi từng viết trong các đợt Bear Market trước đây (vì hiện tại tôi chưa tìm lại được cảm hứng viết bài) và tôi khuyên bạn đọc tìm đọc lại những bài viết tôi viết giai đoạn cuối 2022 và trong năm 2023 để lấy tinh thần đầu tư, thực sự thì Bear Market nào cũng như nhau cả.
Tôi thấy rằng cho dù hồi 2 năm trước hay là bây giờ đi chăng nữa thì mọi thứ vẫn không thay đổi, cũng vẫn một mô típ đầu tư. Những câu chữ mạnh mẽ ngày nào mà tôi từng viết trong lúc tăm tối nhất của thị trường, khi mà cả tôi lẫn bạn đều không thấy ánh sáng nơi cuối đường hầm, thời điểm mà ai ai cũng tràn ngập sự hoài nghi, mãi cho đến bây giờ ngồi ngẫm lại thì mới thấy rằng: cho dù sự việc tồi tệ đến đâu đi chăng nữa thì trong tương lai mọi thứ vẫn sẽ tốt đẹp trở lại.
Thị trường rất hiếm khi có những vụ sụp đổ như ngày hôm nay và khi mà cơ hội đến thì chúng ta phải tranh thủ. Đây là cơ hội để chúng ta gặt hái lợi nhuận lớn nhất, mua và nắm giữ ít nhất 2 năm chờ ngày hái quả.
Đối phó với việc nhìn giá giảm
Trong Bull Market, chúng ta dễ dàng đánh giá bản thân là một nhà đầu tư dài hạn nhưng khi thị trường điều chỉnh mạnh, báo chí liên tục đăng tải các bài báo như khủng hoảng đến nơi, thì con người thật của chúng ta bắt đầu lộ diện.
Thị trường giảm như một gáo nước lạnh tạt vào người làm chúng ta tỉnh giấc mộng để mà quay về lại với thực tế. Lúc này thì chúng ta lại đặt câu hỏi: Liệu rằng tôi thực sự tin tưởng khoản đầu tư của mình hay là chỉ đầu tư vì thấy giá tăng?
Mỗi khi có một tin tức tiêu cực nào đó được tung ra là não bộ của các nhà đầu tư ngay lập tức bắn tín hiệu hoảng loạn. Khi mà ai cũng chạy thì bạn dễ có xu hướng chạy theo giống họ. Tuy nhiên, khi các nhà đầu tư cùng rủ nhau bỏ chạy tán loạn thì lại tạo ra thảm họa và vô tình kéo theo những nhà đầu tư mà có thể gọi là sáng suốt, nó lan truyền như virus, người khỏe mạnh cũng có thể ngã bệnh.
Tại thời điểm này, thị trường dạy cho chúng ta một bài học về tầm quan trọng của việc lên kế hoạch đầu tư và phân bổ danh mục. Nhưng, đã quá trễ để bạn suy nghĩ về những việc đó. Nếu bạn không chuẩn bị cho sự sụp đổ của thị trường ngay từ trước thì bây giờ có làm gì thì cũng không tạo ra sự khác biệt, hay có thể nói, mọi phản ứng của bạn đối với chuyển động của thị trường trong thời điểm này là vô dụng, thậm chí có thể mang lại họa nhiều hơn lợi.
Với kinh nghiệm mua trong Bear Market, có một tip mà tôi hay dùng để đối phó lại với tình cảnh rớt giá.
Mở máy lên và đặt lệnh mua tại mức giá rẻ hơn 10% hoặc thậm chí 20% so với giá hiện tại rồi để im không điều chỉnh.
Khi mà chúng ta đặt lệnh như vậy thì tự nhiên chúng ta mong muốn thị trường sẽ giảm mạnh hơn để đạt tới cột mốc mà chúng ta muốn mua. Mặc dù nghe hơi phi lý bởi vì tài sản của bạn đang mất dần nhưng việc làm trên giúp bạn quên đi sự hoảng loạn trên thị trường và khi mà giá giảm đến đúng cột mốc mà bạn đặt thì sẽ thấy như một sự thành công vì cuối cùng thì cái ngày này cũng đến.
Cái bạn cần chính là: có tiền và sự can đảm để đặt lệnh. Và nếu bạn làm điều này trong những lúc thị trường giảm điểm thì đảm bảo rằng danh mục của bạn sẽ tốt hơn đại đa số những người đem hàng ra bán hoặc thậm chí là ngồi không.
Lợi nhuận khi về lại đỉnh cũ
Để vượt qua nỗi sợ Bear Market này, chúng ta cần phải nghĩ về những thứ mà chúng ta sẽ gặt hái được trong tương lai chứ không phải là lo lắng việc sẽ thua lỗ bao nhiêu nếu đầu tư (chứng khoán) trong hiện tại.
Cách thức dễ nhất để chúng ta vượt qua nỗi sợ bear market chính là hình dung khoản lợi nhuận mà ta sẽ nhận được nếu mua ngay tại thời điểm này và bán lúc giá quay về đỉnh cũ.
Ví dụ giá FPT ngày hôm nay 08/04/2025 là 105.100 đồng, nếu mua và nắm giữ đến lúc về lại đỉnh cũ thì sẽ lời 48%. Nếu chúng ta lên kế hoạch đầu tư và nắm giữ 2 năm thì sẽ khoản đầu tư này sẽ có tăng trưởng trung bình 20%/năm, một con số quá đẹp. Thậm chí nếu nắm giữ 3 năm thì tỷ suất sinh lợi cũng 13%, tốt hơn gửi tiết kiệm.
Điều này không có nghĩa rằng bạn sẽ bán khi FPT chạm đỉnh cũ mà đó là cơ hội bạn có thể nhận được khi mà đại đa số nhà đầu tư khác đang chất hàng ra bán trong hiện tại.
Bằng cách suy nghĩ như trên, chúng ta sẽ triệt tiêu đi cảm giác lo sợ thua lỗ, sợ mất tiền và thay vào đó là một niềm tin rằng chúng ta sẽ nhận lợi nhuận to lớn trong tương lai khi giá của tài sản quay về đỉnh cũ. Cách hoạt động giống như chúng ta gửi tiết kiệm 2 năm rồi chờ tới ngày rút tiền.
Đọc thêm bài viết: “Vượt qua nỗi sợ hãi bear market”
Mua trong Bear Market có lợi hơn trong Bull Market
Các nhà đầu tư gọi hành động mua khi giá giảm trong Bear Market là “bắt dao rơi” hay “bắt đáy” và khuyến cáo mọi người không nên làm như vậy bởi vì có thể dẫn đến “lỗ kép”.
Tháng 02/2023, ông Quan Đức Hoàng, một chuyên gia tài chính với nhiều kinh nghiệm đã kêu gọi người trẻ hãy mua cổ phiếu thay vì iPhone và trà sữa trong bối cảnh thị trường chứng khoán đã có 1 năm giảm điểm mạnh. Ngay sau đó, ông đã nhận rất nhiều gạch đá trên mạng xã hội và bị cho là “lùa gà”.
Tôi có đề cập đến câu chuyện này trong bài viết “Để chiến thắng trong Bear Market” và chứng minh cho mọi người thấy rằng việc DCA – đầu tư liên tục trong Bear Market là một điều mà nhà đầu tư nào cũng nên làm.
Anh Tuấn Dragon Capital cũng có quan điểm tương tự. Đừng thấy lỗ mà nản lòng bởi vì đó là giai đoạn nên đầu tư nhất. Trong dài hạn thì thị trường rồi cũng sẽ tăng trở lại. Khi bạn đã hiểu cái tài sản mà bạn đang đầu tư, thì việc mua lúc giảm giá không có gì là đáng lo sợ cả.
Công thức thành công ở đây là:
Giảm tiền đầu tư khi thị trường tăng nóng.
Tăng tiền đầu tư khi thị trường đi xuống.
Lựa chọn cổ phiếu thì có thể khó, tuy nhiên với các sản phẩm là quỹ mở cổ phiếu và ETF thì điều đó là dễ vô cùng.
…
Thị trường càng khó, rào cản tới thành công càng nhiều thì thành quả đạt được dành cho những người dám vượt qua nó càng lớn. Càng nhiều người đổ tiền vào thị trường bằng cách bắt chước đám đông thì lại có bấy nhiêu đó tiền dành cho những người có suy nghĩ trái ngược (với đám đông) hưởng.
Liệu bạn chỉ là một nhà đầu tư bình thường chạy theo đám đông hay là một nhà đầu tư thông minh biết nghĩ khác đi?
Nếu bạn đầu tư mà cứ mãi thua lỗ triền miên thì đã đến lúc bạn phải thay đổi cách chơi rồi và thời điểm hiện tại là thời điểm tốt nhất để bạn thực hành cách đầu tư trong Bear Market.
Leave a Reply