Đây là bài viết ghi lại cảm nghĩ của tôi sau 4 năm kể từ ngày bán cổ phiếu Vinamilk. Không phải là bài viết phân tích doanh nghiệp.
Về quyết định bán VNM năm 2019
Cuối tháng 3 năm nay tôi có đọc một bài báo trên Cafebiz về việc 80% cổ phần của Vinamilk (VNM) đang nằm trong tay 20 tổ chức và quỹ đầu tư chuyên nghiệp.1 “Nhiều cái tên biến mất, xuất hiện những cổ đông mới, 80% cổ phần của Vinamilk đang nằm trong tay 20 nhà đầu tư”, 2023 – https://cafebiz.vn/nhieu-cai-ten-bien-mat-xuat-hien-nhung-co-dong-moi-80-co-phan-cua-vinamilk-dang-nam-trong-tay-20-nha-dau-tu-176230321094859993.chn
Tôi bồi hồi nhớ lại quãng thời gian ngày xưa do VNM là một trong những cổ phiếu đầu tiên mà tôi mua. Lúc đó, vì mới đầu tư nên chỉ lấy lý do đơn giản nhất mà tôi biết là: một doanh nghiệp có tên tuổi và ngày xưa nhà bán tạp hóa nên tôi hay uống sữa VNM.
Quả thực rằng thời đó VNM giống như là con ngỗng đẻ trứng vàng. Giá tăng mạnh, lại vừa có cổ tức, ai cũng mê. Đỉnh điểm là giai đoạn cuối năm 2017 ra tin nhà nước thoái vốn một phần thì nhà đầu tư lại có thêm niềm tin, cho rằng sau khi thoái vốn thì VNM sẽ làm ăn tốt hơn nên giá cổ phiếu đã tiếp tục bay cao.
Vì quá gắn bó với VNM và bản thân cũng đã học được nhiều kiến thức trong quá trình đầu tư cho nên tôi hứa với bản thân là sẽ trở thành một nhà đầu tư dài hạn ít nhất là 10 năm, 20 năm hoặc thậm chí 30 năm. Nhưng, vào năm 2019 thì tôi đã không còn sở hữu cổ phiếu nào của VNM (giá cổ phiếu lúc này đã giảm khoảng 20% so với đỉnh).
Có 2 lý do khiến tôi ra quyết định:
- Doanh thu tăng nhưng lợi nhuận sau thuế đi ngang (và tăng trưởng thấp) suốt giai đoạn 2016-2018.
Báo cáo quý 4/2018 thì không như kỳ vọng, kèm thêm những tin tức về việc thị trường bão hòa trong suốt năm 2018.2 “Thị trường sữa đã bão hòa, Vinamilk còn đất nào để tăng trưởng?”, 2018 – https://cafef.vn/thi-truong-sua-da-bao-hoa-vinamilk-con-dat-nao-de-tang-truong-20180819090452461.chn
- Yield Curve khả năng bị đảo và việc cho rằng thời điểm khủng hoảng kinh tế đang đến gần nên tôi đã quyết định mua vàng thay vì đầu tư cổ phiếu.3 “Liệu khủng hoảng kinh tế có sắp xảy ra?”, 2019 – https://vohoanghac.com/lieu-khung-hoang-kinh-te-co-sap-xay-ra
Ngồi ngẫm lại thì tôi thấy đợt đó mình khá táo bạo khi đưa ra quyết định như vậy.
Dự định đầu tư 10, 20 năm nhưng rốt cuộc thời thế thay đổi, tin tức liên tục cập nhật đã khiến tôi cũng phải thay đổi toàn bộ kế hoạch đầu tư của mình.
Sau 4 năm nhìn lại
Bài viết cuối cùng của VNM mà tôi đọc năm 2019, trước khi ra quyết định bán, là về việc cô Liên cho rằng “đầu tư dài hạn cổ phiếu Vinamilk sẽ lời”.4 “Bà Mai Kiều Liên: Đầu tư dài hạn cổ phiếu Vinamilk sẽ lời, ngành sữa còn nhiều việc để làm”, 2019 – https://ndh.vn/doanh-nghiep/ba-mai-kieu-lien-au-tu-dai-han-co-phieu-vinamilk-se-loi-nganh-sua-con-nhieu-viec-e-lam-1248843.html
Trong bài viết, cô Liên còn cho rằng:
“Nhưng kể cả tăng trưởng âm thì Vinamilk vẫn lấy được thị phần. Đây mới là điều quan trọng. Trong xu hướng giảm chung của ngành thì mình giảm ít hơn đối thủ nên mình vẫn lấy được thêm thị phần.
Kế hoạch 5 năm mình đặt mỗi một năm tăng được bình quân 1% thị phần. Bây giờ mình đang 58-59% rồi. Năm 2017 mình tăng tới 2% là đã dư cho năm 2018 rồi nhưng năm 2018 dù cả ngành tăng trưởng âm nhưng mình cũng tăng được 0,9- 1%.”
Kế hoạch 5 năm của VNM là trung bình mỗi năm tăng 1% thị phần nhưng trong thực tế thì từ năm 2018 trở đi thì VNM đã đánh mất nhiều thị phần hơn. Đến năm 2020, theo thống kê của SSI, thì thị phần của VNM đã giảm.5 Thị phần ngành sữa của Vinamilk đã giảm còn 43% trong năm 2020, “SSI Research: triển vọng ngành sữa năm 2021” – https://static1.vietstock.vn/edocs/Files/2021/01/30/trien-vong-nganh-sua-2021-hop-nhat-nganh-tien-trien-nhanh_20210130094716.pdf
Báo cáo của VnDirect về thị phần sữa nước năm 2021
Nguồn: Báo cáo của VnDirect
Thị phần sữa bột năm 2021 và 6 tháng đầu năm 2022
Và sau 4 năm thì thị phần của VNM đã trở nên teo tóp hơn. Mặc dù TH True Milk mới có mặt trên thị trường hơn 10 năm gần đây, thua xa lịch sử phát triển của Vinamilk và Cô gái Hà Lan nhưng tốc độ phát triển của TH True Milk thực sự vượt trội hơn các hãng khác trên thị trường sữa. Do không theo dõi Vinamilk từ lâu nên những chuyện của doanh nghiệp tôi hoàn toàn không biết được, vì thế không thể phân tích sâu hơn được.
Tôi thấy thật nguy hiểm khi chúng ta, những nhà đầu tư cá nhân, ra quyết định đầu tư dựa trên thông tin lạc quan mà các CEO truyền tải.
Nếu lựa chọn ETF thay vì VNM thì sẽ thế nào?
Tôi không biết theo ý cô Liên: “đầu tư dài hạn cổ phiếu Vinamilk sẽ lời” là đầu tư trong bao lâu. Nhưng hãy xem xét việc đầu tư ngay tại thời điểm mà báo đăng tin.
Trong trường hợp này tôi so sánh tăng trưởng giá cổ phiếu VNM và ETF E1VFVN30 (mô phỏng chỉ số VN30-TRI) với thời điểm bắt đầu là năm 2019.
Nếu một nhà đầu tư dài hạn quyết định đầu tư vào VNM năm 2019 thì tại thời điểm hiện tại danh mục đã bị âm gần 14%. Thay vào đó, danh mục ETF vẫn đang lời 30%.
Điều này làm tôi suy ngẫm về rủi ro khi lựa chọn cổ phiếu yêu thích để đầu tư dài hạn.
Hãy cùng tôi đi về quá khứ xa hơn để xem thành quả đầu tư dài hạn có khác nhau không. Và liệu việc đầu tư dài hạn cổ phiếu VNM có thật sự tốt?
Năm 2014 – 2015
Tôi biết rằng VNM đã tồn tại trên thị trường trước năm 2014 và ai cũng biết rằng đầu tư VNM từ xưa tới nay thì lời to, nhưng để so sánh với ETF E1VFVN30 thì cần phải đặt hai thứ lên cùng một bàn cân. Phải cho cả hai cùng xuất phát tại một thời điểm.
Nhờ tăng trưởng mạnh ở những năm đầu tiên cho nên dù giá cổ phiếu VNM giảm liên tục từ đỉnh 2018 thì tăng trưởng của VNM vẫn cao hơn ETF.
Chúng ta có thể thấy rằng càng về sau thì khoảng cách giữa VNM và E1VFVN30 ngày càng thu hẹp.
Năm 2016 – 2018
Giai đoạn 2016-2018 là giai đoạn thị trường tăng giá, đặc biệt là có tin thoái vốn nhà nước khiến giá cổ phiếu của VNM tăng mạnh, kéo chỉ số VN30 lên rất nhiều.
Sau giai đoạn thoái vốn nhà nước, từ năm 2018 là giá cổ phiếu VNM đi xuống. Điều đặc biệt là VNM còn giảm mạnh hơn ETF khi thị trường vào bear market năm 2018.
Thử tưởng tượng nếu một nhà đầu tư bất kỳ đầu tư vào VNM từ năm 2018. Nhà đầu tư đó phải trải qua hai giai đoạn khốn khổ:
- Giá cổ phiếu VNM giảm mạnh hơn ETF trong giai đoạn 2018-2020.
- Vào năm 2021 khi thị trường tăng mạnh thì giá cổ phiếu VNM vẫn tiếp tục đi xuống.
Đây là lý do tại sao tôi lại ủng hộ đầu tư ETF. Đầu tư ETF không phải để tìm kiếm cổ phiếu chiến thắng mà là để tránh chọn phải cổ phiếu thua cuộc.6 Việc lựa chọn cổ phiếu tốt để đầu tư rất khó vì tỷ lệ rất thấp, có thể bạn chọn đúng cổ phiếu nhưng nó chỉ tốt tại thời điểm bạn phân tích còn tương lai thì không ai biết được, “Tại sao nên đầu tư ETF?”, 2023 – https://vohoanghac.com/tai-sao-nen-dau-tu-etf
Nếu phải lựa chọn đầu tư dài hạn thì ETF đã chiến thắng VNM hoàn toàn trong giai đoạn này.
2020-2021
Đây là năm thị trường trải qua biến cố COVID và một đợt hồi phục nhanh nhất trong lịch sử chứng khoán nước ta.
Cả VNM lẫn ETF đều sụt giảm khi thị trường đón nhận tin COVID vào tháng 03/2020 nhưng sau đó ETF lại hồi phục mạnh hơn VNM.
Năm 2021, giai đoạn phong tỏa cả nước, nhiều doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh nhưng thị trường lại có phản ứng ngược lại. Khi thị trường trở nên phấn khởi do cổ phiếu tăng giá thì VNM lại một lần nữa mãi ngụp lặn và bị ETF bỏ xa.
2022
Bear market đợt này thì giá cổ phiếu VNM suy giảm thấp hơn ETF. VNM đã biến thành một cổ phiếu phòng thủ?
Quan điểm của tôi
Đầu tiên là nhận xét câu nói: “Đầu tư dài hạn VNM sẽ lời” của cô Liên. Nếu lấy thời điểm đó làm mốc, cho tới hiện tại thì ETF E1VFVN30 có hiệu suất vượt trội hơn VNM.
Trong số những cổ phiếu nổi tiếng cùng thời với VNM như REE, FPT, PNJ, HPG… thì VNM đã bị bỏ lại phía sau. Ngày xưa đọc sách người ta khuyên đừng yêu cổ phiếu, bây giờ chứng kiến sự việc xảy ra với VNM thì tôi đã hiểu tại sao lại có câu nói đó.
Những người lựa chọn đầu tư VNM dài hạn 5 – 10 năm về trước chắc chắn không hề đoán được sẽ có ngày hôm nay. Vì thế, tôi cho rằng việc lên kế hoạch đầu tư duy nhất một cổ phiếu trong thời gian dài, cho dù cổ phiếu đó trong hiện tại có tốt đến thế nào đi chăng nữa, là một việc làm hết sức nguy hiểm. Sự việc đã xảy ra với VNM có thể xảy ra với bất kỳ cổ phiếu nào. Hoặc xui rủi hơn là chúng ta đầu tư vào những công ty làm ăn thua lỗ, thậm chí bị hủy niêm yết.
Đây là bài viết số 37, mọi dữ liệu trong bài viết tôi lưu tại:
https://github.com/vhoanghac/blog
Dữ liệu trong bài viết được tổng hợp bằng cách sử dụng vnstock:
https://github.com/thinh-vu/vnstock
Chú thích
- 1“Nhiều cái tên biến mất, xuất hiện những cổ đông mới, 80% cổ phần của Vinamilk đang nằm trong tay 20 nhà đầu tư”, 2023 – https://cafebiz.vn/nhieu-cai-ten-bien-mat-xuat-hien-nhung-co-dong-moi-80-co-phan-cua-vinamilk-dang-nam-trong-tay-20-nha-dau-tu-176230321094859993.chn
- 2“Thị trường sữa đã bão hòa, Vinamilk còn đất nào để tăng trưởng?”, 2018 – https://cafef.vn/thi-truong-sua-da-bao-hoa-vinamilk-con-dat-nao-de-tang-truong-20180819090452461.chn
- 3“Liệu khủng hoảng kinh tế có sắp xảy ra?”, 2019 – https://vohoanghac.com/lieu-khung-hoang-kinh-te-co-sap-xay-ra
- 4“Bà Mai Kiều Liên: Đầu tư dài hạn cổ phiếu Vinamilk sẽ lời, ngành sữa còn nhiều việc để làm”, 2019 – https://ndh.vn/doanh-nghiep/ba-mai-kieu-lien-au-tu-dai-han-co-phieu-vinamilk-se-loi-nganh-sua-con-nhieu-viec-e-lam-1248843.html
- 5Thị phần ngành sữa của Vinamilk đã giảm còn 43% trong năm 2020, “SSI Research: triển vọng ngành sữa năm 2021” – https://static1.vietstock.vn/edocs/Files/2021/01/30/trien-vong-nganh-sua-2021-hop-nhat-nganh-tien-trien-nhanh_20210130094716.pdf
- 6Việc lựa chọn cổ phiếu tốt để đầu tư rất khó vì tỷ lệ rất thấp, có thể bạn chọn đúng cổ phiếu nhưng nó chỉ tốt tại thời điểm bạn phân tích còn tương lai thì không ai biết được, “Tại sao nên đầu tư ETF?”, 2023 – https://vohoanghac.com/tai-sao-nen-dau-tu-etf
Leave a Reply